3D baskılı bir enjeksiyon kalıbın ne olduğunu anlamak için normal enjeksiyon kalıplama işlemi ile başlamakta yarar var.
Enjeksiyon kalıplama, plastik endüstrisindeki en yaygın üretim süreçlerinden biridir. Aslında, erimiş plastik bir kalıp boşluğuna enjekte edilir, soğudukça sertleşir ve ardından kalıp açılır ve plastik parçalar çıkarılır.
Enjeksiyon kalıplama, tasarım, testler ve kalıplamadan kaynaklanan yüksek ön maliyetleri nedeniyle öncelikle seri üretimde kullanılır. Elbette, üretilen parça arttıkça birim fiyat önemli ölçüde düşer, bu nedenle seri üretim için enjeksiyon kalıplama 3D baskıya göre da mantıklıdır.
Enjeksiyon kalıpları, yapılan ürünlerin şekillerini belirleyen boşluklara sahip bloklardır. Kalıplar geleneksel olarak oldukça pahalı olan bilgisayar sayısal kontrollü (CNC) freze makineleri ile tasarlanır ve üretilir.
Kalıplar genellikle çelik ve alüminyum gibi metallerden yapıldığından, üretildikten sonra değiştirilmeleri çok zordur. Bu nedenle, 3D baskı enjeksiyon kalıpları ucuz ve esnek bir alternatif sunar.
Bir 3D enjeksiyon kalıbının nasıl yazdırılacağına, bazı artı ve eksilere, 3 boyutlu baskı enjeksiyon kalıplarındaki yeni gelişmelere ve son olarak kendi başına yazdırma için bazı ipuçlarına bir göz atalım.
3D baskı enjeksiyon kalıpları çoğu hobi üreticisinin ulaşabileceği bir yerde olsa da, aslında bunları kullanmak için çaba ve ekipmandan daha fazlasını gerektirebilir. Tabii ki, her zaman profesyonel bir 3D baskı hizmeti alma imkanın var. İhtiyaçlarına en uygun 3D baskı hizmetini almak istiyorsan sayfamızı ziyaret edebilirsin.
3D baskı üretim kapasitesini artırmanın bir yolu, 3D baskı kalıplarının nasıl yapıldığını öğrenmektir. 3D yazıcılar ile silikon kalıp ve seri üretim, tasarımlarını standartlaştırmak ve kendin için neler yapabileceğine dair repertuarını genişletmek için harikadır. Burada, sana 3D baskılı kalıpların ne olduğu, nasıl oluşturulacağı, nasıl kullanılacağı ve neden iyi bir fikir oldukları hakkında bilgi vereceğiz.
İlk olarak, 3 boyutlu kalıp baskısının standart 3D baskı projelerinden ne kadar farklı olduğunu göstermek için iki tür model oluşturma arasında ayrım yapmamız gerekiyor. Temel fark, nihai ürüne nasıl ulaştığındır.
Standart 3D baskı, amacına ulaşmak için bir yoldur. 3D yazıcın üretimi bitirdikten ve malzeme soğuduktan sonra, son ürününü almış olursun. Standart 3D baskı işlemi yazdırırken ürünün şeklini oluşturur. Malzeme nozzle’dan ekstrüzyon yapılırken direk tasarımın ortaya çıkar.
3D baskı kalıpları için fazladan bir adım daha vardır. İlk olarak, son tasarımın tersine çevrildiği bir kap yazdırırsın. Daha sonra bu kabı son üretim malzemenle (erimiş metal, silikon vb.) doldurursun. Döktüğün malzemenin kurumasını beklersin ve ardından son ürünü ortaya çıkarmak için kalıbı açar veya kırarsın.
Yazımızın ilerleyen kısımlarında daha da ayrıntıya gireceğiz. Ancak şimdilik, bu genel adımların eklemeli üretim olarak adlandırıldığını ve standart 3D baskı projelerinden biraz daha fazla çalışma gerektirdiğini bilmende fayda var. Ama buna kesinlikle değeceğine emin olabilirsin.
3D yazıcı ile üretilen kalıpları denemek isteyen herkes erişebilir. Ancak, aşağıdaki 3D baskı deneyimlerinden bazılarını dikkate almanda yarar var.
Aynı anda birden fazla kopya üretebilirsin: Geleneksel 3 boyutlu baskıda her seferinde bir model üretmek gerektiği konusunda hayal kırıklığına uğrarsan, 3D yazdırılmış kalıplar sana çok yardımcı olacaktır. Her seferinde bir kalıp oluşturman gerekse de, kalıp setini hazırladıktan sonra hepsini bir kerede kullanabilir ve üretimini güzel bir şekilde hızlandıracak modellerini toplu halde üretebilirsin.
Birbiriyle aynı kopyalar çoğaltabilirsin: Tasarımını tutarlı ölçülerde çoğaltmaya ihtiyacın varsa, 3D yazıcı ile üretilen kalıpları, yazıcıyı yeniden kalibre etmeye gerek kalmadan aynı toleransta üretebilirsin. 3D yazıcılar, birbirleriyle sürekli olarak konuşmanın en yeni yollarını kullanan hem yazılım hem de donanım güncellemeleriyle daha güvenilir hale geliyor, ancak çalışmak için bir kalıbı 3D yazdırdığında, yalnızca bir kez tasarım ayrıntıları hakkında endişelenmen gerekir. Bundan sonra, değişen baskı koşullarını telafi etmen gerektiği için değil, yalnızca bilerek herhangi bir şeyi değiştirmek istiyorsan, kalıp tasarımını değiştirmen yeterlidir.
Küçük ölçekli imalat yapabilirsin: Nispeten düşük bir bütçeyle tek elden üretim işi yapmak istiyorsan, kendi kalıplarını 3 boyutlu yazıcı ile üretmek bu konuda ilerlemene yardımcı olacaktır. Sahip olduğun makineleri (zaten bir 3D yazıcıya erişimin varsa) kullanabilir veya yoksa standart üretim ekipmanından (CNC vb.) çok daha ucuza satın alabilirsin. Ayrıca, ihtiyacın olandan çok daha fazlasına para veya kaynak israf etme endişesi duymadan küçük ölçekli seri üretime başlayabilirsin. 3D yazıcılar, taşınabilir ve her boyutta modellere sahiptir. Böylece kalıplarını ihtiyaçlarına göre uyarlayabilir ve bunlara ne kadar vakit ve para harcadığını kontrol edebilirsin. Başlangıç maliyetleri yeni bir iş kurmak ve 3D yazıcı ile kalıpları bu şekilde düşük maliyetli üretmene yardımcı olabilir.
Başlangıç aşamasını geçtikten sonra bile özel bir ekipman listesi gerektirmediğinden, 3D yazıcı ile kalıpları üretimi çok kolaydır. İşte 3D baskı ile kendi kalıbını yapmak için ihtiyacın olan her şey:
Yazdırma İşlemi: 3D baskı enjeksiyon kalıpları, 3 boyutlu yazıcı ile bastığın nesnelere benzer. Enjeksiyon kalıpları, AutoCAD veya Fusion 360 gibi CAD yazılımı ile tasarlanır. Tasarım, STL dosya formatında kaydedilir ve G koduna çevrilir. Kalıplar, 3D yazıcı ile katman katman basılır. Kalıplar metal çerçevelere takılır ve kalıp enjeksiyon kalıplamaya hazırdır.
Kalıpları Doldurmak İçin Malzeme: Metal veya diğer termoplastikler gibi kalıbın şeklinde eriyecek ve sertleşecek her şeyi kullanabilirsin. Enjeksiyon kalıplama konusunda tamamen yeniysen, silikon kullanmanı öneririz. Silikonun çalışması kolaydır, çünkü sertlik ve esneklik karışımı kalıptan çıkmayı kolaylaştırır ve bu çok yönlülüğü nihai modelinin üretiminde yardımcı olur.
Kalıp Ayırıcı Malzeme: Kalıpta şekil alan malzeme kuruduktan sonra çıkarmayı kolaylaştırmak için kalıbın içine malzeme dökmeden önce kalıp ayırıcı malzeme sürmek işini kolaylaştıracaktır. Tıpkı, kurabiyelerin fırın tepsisine konmadan önce yağlandığı gibi kolay bir işlemdir.
3D baskı kalıplarının üretim kapasitesini artırmanın basit bir yolu olmasının birçok nedenini ele aldık. 3D yazıcı ile kalıp üretmenin en büyük avantajları şunlardır:
Düşük sayıda seri üretim için uygun fiyatlı çözüm: Satın almaya karar verdiğin 3D yazıcıya bağlı olarak yaklaşık 200 $’dır. Endüstriyel kalıp üretimi için giriş yaklaşık 5.000 $ olduğunu düşünürsek 3D yazıcı ile üretim gayet mantıklı görünüyor. Birçok insanın dilediği yerde 3D baskılı kalıplar üretebilmesi de cabası.
Özel malzeme gerekmez: 3D yazıcı ile kalıp üretmeyi kolaylaştıran birkaç şeyden bahsetmiş olsak da, zaten genel olarak 3D baskı konusunda bilgiliysen hemen başlayabilirsin. Süreci bu kadar erişilebilir kılan şeyin büyük bir kısmı budur.
Tasarımlarda ince ayar yapmak kolaydır: Standart bir üretim kalıbı yapmak, tasarımı tamamladıktan sonra değişime kolay izin vermeyen çok yönlü bir süreçtir. Ancak kalıbını 3D yazıcıda üretmek, üretimin çoğaltma avantajları yanında sana tasarım kolaylığı da sağlar. İlk partiden sonra bir sorun fark edersen, telaşlanmana gerek yok. Sadece 3D modeli aç, ince ayar yap ve endüstriyel bir üreticinin bir sorun olduğunu fark etmesi için gereken süre içinde bir sonraki kalıbını 3D yazdır. Yeni kalıplar için fazladan para harcamana gerek yok, değişikliğin işe yarayıp yaramadığını görmek için bir buçuk ay daha beklemene gerek yok.
Hızlı dönüş süresi: Bu sadece herhangi bir ayrıntıyı değiştirmek istediğin durumda geçerli değildir. 3D baskı kalıpları, tamamlanma süresine geleneksel üretim yöntemlerinden en az üçte bir daha hızlı geri dönüş sağlar. Beş veya altı yerine bir ila iki hafta içerisinde tasarımını doğrulayabilirsin. 3D yazıcı gibi üretim araçlarına sahip olduğunda, başkasının yardımına muhtaç olmadan üretimini kontrol edebilirsin. Bu tür bir özgürlük, istediğin şekilde büyümen için daha fazla vakit ayırabileceğin anlamına gelir.
Küçük ayrıntılar ve karmaşık geometriler mümkün: 3D baskı kalıpları yaptığında, ayrıntı düzeyin yalnızca 3D yazıcının katman kalınlığı (çözünürlüğü) ile sınırlıdır. Milimetre ve mikron cinsinden ölçüldüklerinde, geleneksel enjeksiyon kalıplama üretiminden daha az ayrıntılı üretim demek olsa da, çok daha fazla özgürce hareket edebileceğine emin olabilirsin.
Hiçbir şey mükemmel değildir. 3D baskı kalıplarının birkaç dezavantajı vardır, işte tam anlamıyla işe başlamadan önce bilmen gerekenler:
Büyük hacimli üretimler için uygun değildir: 3D baskı kalıpları aynı anda bir dizi nesne oluşturmayı mümkün kılsa da, bu üretimin boyut sınırları vardır. Doğrudan 100 veya daha fazla parça üretmek istiyorsan, kalıp baskısı konusundaki çabalarını yararlı olmaktan çok daha zahmetli bulacaksın. Üretim kapasitesini fiyat noktasıyla karşılaştırdığında, endüstriyel kalıp enjeksiyonunun daha yüksek maliyetlerinin daha uygun hale gelmektedir.
Deneyler ile malzeme ve elektrik israfı olabilir: Kalıplarını 3D yazdırmak için kendi tasarımını kullanıyorsan, en azından bazı malzemeleri boşa harcayacaksın. İhtiyaçların için neyin işe yaradığını bulurken tecrübe edinirken bazı şeyleri israf edebileceğini unutma. İşin iyi yanı, tasarımını kolayca ayarlayabilmen; kötü olan, bitmiş nesneleri kalıplarından çıkarana kadar zayıf noktaları fark etmeyebilmendir. Neyse ki, gelecekte kendi kullanımın için veya bölgendeki daha büyük geri dönüşüm sisteminin bir parçası olarak kullanılmış malzemelerini geri dönüştürmenin yolları var. 3D yazıcıda kalıp üretimi için tecrüben arttıkça ve tasarımda iyileştirmeler yaptıkça daha az atık oluşacaktır.
Sınırlı derleme hacmi: 3D yazıcılarla üretim de baskı alanlarının boyutu ile sınırlıdır. Büyük ölçekli 3D baskı mümkündür, ancak bu bile, enjeksiyon kalıplama ile elde edilen boyutlara kıyasla nispeten küçüktür.
Pürüzlü nesne yüzeyi: 3D baskının katmanları küçük ve birbirine yakın olsa da yine de belirgindir. Bu, katman ayrıntısı ne kadar ince ayarlanmış olursa olsun, 3D baskılı nesnelerde çıkıntılı bir yüzey oluşturur. Aynı hizada olması gereken makine parçaları gibi diğer nesnelere ile hareket edecek nesneler üretmek istiyorsan bu sorun teşkil edecektir. En azından, belirgin bir şekilde engebeli yüzeyi olmadan 3D baskıyı kullanmak istiyorsan, işlemine fazladan bir yumuşatma veya yüzey işleme adımı eklemen gerekecektir.
Artık temel bilgileri öğrendiğine göre, işte başarılı 3D baskı kalıplar üretmenin püf noktaları;
Tasarımın farkında ol: Kalıbı hazırlarken, belirli özelliklerin süreci kolaylaştırdığını veya daha zor hale getirdiğini unutma. Örneğin, tasarımdaki dik açılar, stres faktörleri nedeniyle bu alanları kalıptan çıkarmak zorlaşır. En az iki derecelik draft açıları eklemek, nesnelerin dışarı kaymasına yardımcı olur. Ayrıca, tasarım doğruluğu üç boyutlu yazıcının insafına kalacaktır. Bu nedenle, ihtiyaçların için en doğru makineyi ve malzemeleri bulmak önemlidir.
Ekstra destek oluştur: 3D baskılı kalıplarını 20’den fazla kez kullanmayı amaçlıyorsan, alüminyum destek çubukları için kanallar eklemeyi düşünebilirsin. Bu, özellikle uzun süreli kullanım için kalıbın gücüne güç katmanın mükemmel bir yoludur. Yaklaşık 0,05 mm’lik sığ hava delikleri, kalıplanmış malzemenin dökülürken havayı dışarı atmasına olanak tanıyan tasarımına bir başka kolay ilavedir. Bu sana kalıplanmış nesnende daha az hava kabarcığı olmasını sağlar ve bitmiş projende daha sağlam bir güç anlamına gelir.
Düşük katman sayısı kullan: Yazıcını en düşük katman sayısına ayarla, kalıbını 3D yazdırdığında daha sonra yüzey işlemini yapmaktan kurtulmanı sağlar. Bu, 3D baskıların çok sık elde ettiği ayırt edici baskı çizgilerini (katman izlerini) yumuşatmak için uzun bir yol kat etmek demektir. Bunları mümkün olduğunca yakın bir şekilde birleştirmek, sana hassas kalıplama için gerekli sürekli yüzey alanı sağlar.
Tüm eşleşen yüzeyleri yukarı bakacak şekilde yerleştir: 3D yazıcıda üretim için hazırladığın kalıp tasarımın, birden fazla parçayı birleştirerek oluşacak ise bunların yan yana ayna görüntülerini üretmek, aynı yüzey alanını düzgün bir şekilde bir araya getirmeni kolaylaştırır.
Yüzey kaplama: 3D baskılı enjeksiyon kalıpları, yüksek sıcaklık ve basınç altında bozulma eğilimindedir. Koruyucu bir kaplama ile yüzey bütünlüğünü iyileştirmek, ısının bozulmasını önlemenin bir yoludur. 3D baskılı enjeksiyon kalıplarının yüzeyine bir metal, metal nitrat, seramik ve oksit tabakası ile kaplamak, ısı ve yırtılma direncini artırabilir.
Termal iletken kompozitler: Termal iletkenlik, bir nesnenin ısıyı iletme yeteneğinin bir ölçüsüdür. Metaller plastikten daha iyi termal iletkenliğe sahiptir. Başka bir deyişle, metaller plastiklere göre daha hızlı ısıtılabilir veya soğutulabilir. 3D baskılı enjeksiyon kalıpları CNC ile üretilenlere göre daha uzun bir ısıtma ve soğutma aşamasına sahip oldukları için, aynı zamanda daha kısa kullanım ömürlerine sahiptirler. Az ürün üretilebildiğinde, geleneksel metal kalıplara göre üretim maliyeti artar. Bu sorunu çözüm olarak, enjeksiyon sürecini iyileştirmek için kalıp malzemelerine termal iletken katkı maddeleri dahil edilir. Örneğin, ABS’ye bor nitrür ve epoksi reçinesine demir partikülleri eklenebilir.
3D baskı ve enjeksiyon kalıplamanın birçok ortak noktası vardır. Her ikisi de bir tasarımcının vizyonunu olabildiğince acısız bir şekilde gerçeğe dönüştürmeyi amaçlayan üretim süreçleridir ve her ikisi de birçok şeyin yanı sıra prototip veya yedek parça üretmede mükemmeldir. Ancak, aynı sonucu alsan da, enjeksiyon kalıplama ile 3D baskı kalıplama çok farklı süreçlerdir.
Her şeyden önce, 3D baskı eklemeli bir imalat sürecidir. Nesneleri katman katman oluşturarak üretir. Bu inşa sürecini üretim süresince izleyebilirsin, bu da yeni bir tasarımı test ederken sana avantaj sağlar.
Enjeksiyon kalıplama, adından da tahmin edebileceğin gibi, kalıplardan yararlanır. İlk olarak, bir nesnenin tersi, erimiş yapı malzemesini (bitmiş nesnenin yapıldığı malzeme) işlemek için güvenli olan bir malzemeden oyulur. Ardından, erimiş yapı malzemesi kalıba dökülür. Malzeme kalıpta soğuduktan sonra bitmiş nesne hazırdır.
Hem 3D baskı hem de enjeksiyon kalıplama, dijital bir 3D tasarımla başlar. Tasarım aşamasındayken, aşağıda bu iki farklı süreç için gerekli olan birkaç farklı şey var.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi 3D baskı ile kalıplama yapmak için; 3D yazıcıya, 3D modelleme yazılımına ve malzemeye (filament) ihtiyacın var.
Enjeksiyon kalıplama için aşağıdakilere ihtiyacın olacak:
Enjeksiyon kalıplama, denenmiş ve test edilmiş bir üretim sürecidir. Avantajları olmasına rağmen sorunları da yok değil.
Peki, 3D baskı ile enjeksiyon kalıplama arasındaki farklar hakkında ne öğrendik? Temel olarak, 3D baskı ile kalıp üretimi daha makul gelse de güçlü ve zayıf yönleri nedeniyle kullanım durumları farklıdır.
3D yazıcı ile kalıp üretiminin iyi olduğu uygulamalar:
Enjeksiyon kalıplamanın iyi olduğu uygulamalar: